Hej Subskrybentko!

U zbiegu ulic Spacerowej, Chocimskiej i Goworka w Warszawie znajduje się skwer i pomnik Tarasa Szewczenki. Pamiętam go dobrze z czasów liceum – to tam chodziło się na przerwach zaczerpnąć świeżego powietrza, posiedzieć na słońcu, kitrając czarnego Djaruma i przepisując pracę domową z fizyki. Mówiłyśmy wtedy, że "idziemy na taras" a typ z pomnika w surducie i z bujną grzywą był tylko niemym świadkiem naszych żartów o pieluchach, których nasz nauczyciel matematyki używał do wycierania tablicy i narzekań na kolejny sprawdzian z subjonctif u najmniej lubianej nauczycielki francuskiego.

Nie uczyłyśmy się o Szewczence w szkole, nie przerabiałyśmy jego lektur, nie wystawiałyśmy jego sztuk i nie analizowałyśmy tłumaczeń jego dzieł wykonanych przez Żeromskiego czy Iwaszkiewicza. Baa, przez wiele lat żadna z nas nie wiedziała że był on Ukraińcem, bohaterem narodowym naszych południowych sąsiadek. Trochę jak nasz Mickiewicz czy Słowacki – był on od nich tylko trochę młodszy – przedstawiciel romantyzmu, poeta, etnograf, malarz i działacz polityczny, w 1847 roku został skazany za pisanie po ukraińsku i promowanie niepodległości Ukrainy. Żył 47 lat, z czego jedynie 9 na wolności.

Jednym z najpopularniejszych utworów Szewczenki jest Testament, który nota bene wykonano po jego śmierci zgodnie z jego wolą (jego szczątki zostały przewiezione pod Kaniów w centralnej Ukrainie, na wysokie wzgórze, skąd roztacza się szeroki widok na Dniepr i łany pól).

"Kiedy umrę to na wzgórzu
Wznieście mi mogiłę,
Pośród stepu szerokiego
Ukrainy miłej. 

Aby łany rozłożyste
I brzeg Dniepru stromy
Można było widzieć, słyszeć
Jego grzmiące gromy. 

Gdzie uniesie z Ukrainy
Do sinego morza
Wrażą krew... dopiero wtedy
I łany, i wzgórza. 

Wszystko rzucę i ulecę
Do samego Boga,
Aby modlić się... aż dotąd
Ja nie uznam Boga. 

Pochowajcie mnie i wstańcie,
I kajdany rwijcie,
I posoką, wrażą juchą,
Wolność swą obmyjcie. 

Mnie zaś w wielkiej już rodzinie,
W kraju wolnym, nowym,
Pamiętajcie wspomnieć czasem
Dobrym, cichym słowem." 

(Perejasław, 25 grudnia 1845)
Przekład: Leon Pasternak

Dziś przeczytasz o Ukrainie, ale nie o tej brutalnie bombardowanej na rozkaz łysiejącego starucha. Raczej o tej pięknej, wytęsknionej, europejskiej, nowoczesnej, żywej i... zwykłej! 👒

Поводир – Przewodnik

Film rozgrywa się na początku lat 30. w sowieckiej Ukrainie, którą zdominowała industrializacja, kolektywizacja, Wielki Głód i likwidacja warstwy inteligenckiej. Beztroskie życie Petera Shamrocka, syna specjalisty ze Stanów Zjednoczonych zmienia się w jednej chwili. Jego ojciec zostaje zamordowany. Tylko cud zapobiega śmierci Petera z rąk prześladowców. Tym "cudem" okazuje się kobziarz Iwan Kochera (niewidomy pieśniarz grający na kobrze lub bandurze). Chłopak zostaje jego przewodnikiem. Ich wspólna podróż przypada na zimę 1934 roku i jest pełna dramatycznych zwrotów akcji. Iwan wraz z innymi kobziarzami zostaje stracony w okolicach Charkowa. Tym samym Peter staje się jedynym żyjącym świadkiem tamtych tragicznych wydarzeń.

Гуцулка Ксеня – Hucułka Ksenia

Komedia muzyczna rozgrywająca się w Ukrainie w 1939 roku. To historia młodego Amerykanina ukraińskiego pochodzenia o imieniu Jaro, który przybywa w Karpaty, ponieważ jego ojciec niepokoi się, że syn nie zna swoich korzeni. Obiecuje mu więc swoją fortunę pod warunkiem, że chłopak poślubi prawdziwą Ukrainkę. Jeśli Jaro nie znajdzie żony w ciągu roku od śmierci ojca, fortuna zostanie przekazana jego dalekiej krewnej Marii, która wraz z matką Helen, przybywa do Karpat i robi wszystko, co w jej mocy, aby powstrzymać Jaro od ślubu. W górach Jaro spotyka huculską dziewczynę Ksenię, która zdaje się ucieleśniać wszystko, co ojciec powiedział mu o ukraińskich kobietach.

Вулкан – Wulkan

Seria niefortunnych zbiegów okoliczności sprawia, że pracujący dla OBWE tłumacz, Lukas, trafia do małego miasteczka na ukraińskim stepie. Zagubiony chłopak z dużego miasta znajduje schronienie w domu ekscentrycznego Vovy. Dzięki niemu Lukas odkrywa anarchistyczną rzeczywistość, o której istnieniu nie miał nawet pojęcia. "Film doskonale oddaje absurdy Ukrainy. W sposób przerysowany przedstawia jej specyfikę i problemy. Zarazem z sentymentem pokazuje nietrywialne piękno tego kraju".

Зима у вогн – Zima w ogniu

Dokument opowiada historię ukraińskiej demonstracji studenckiej dotyczącej integracji europejskiej, która przeistacza się w rewolucję wzywającą do dymisji prezydenta Janukowycza. Brutalna walka o prawa obywatelskie, pacyfikowana przez marionetkowy rząd trwała 93 dni. Film pokazuje nagrania archiwalne z ulic Kijowa, będących świadkami starć obywateli z Berkutem. W dokumencie wypowiadają się jedynie osoby, które brały udział w protestach Euromajdanu.

Jest rok 2012. Polska i Ukraina organizują mistrzostwa Europy w piłce nożnej. W głośnikach brzmi "hymn turnieju" – Koko Euro Spoko. Połowa z nas ma ciary żenady, reszta fika do bitu, myśląc sobie, że Ukrainki muszą nam zazdrościć takiego hitu. Well, guess what. Okazuje się, że Ukraina też miała hymn mistrzostw (koniecznie posłuchaj), czemu nikt nam o nim nie powiedział?! Żartuję, wiem czemu, Polacy zaraz by zaczęli go recyklować jako piosenkę biesiadną, śpiewając "polewaj" w refrenie 🤡

Początek zeszłej dekady był ogólnie wyjątkowo płodny jeśli chodzi o ukraińskie piosenki, które dotarły do naszego mainstreamu. Z pewnością pamiętasz szlagiery pokroju Seksualna, Niebezpieczna czy Ja cię kocham, nie mówiąc już o eurowizyjnych hitach. Ale to nadal jakiś mikry ułamek tego, co kraj nad Dnieprem ma do zaoferowania melomankom. Łap kilka polecajek poniżej, a jeśli chcesz poznać inne ukraińskie artystki, włącz tę playlistę.

ta Ukrainka – przyjechała na "dziki zachód" (do Polski) znając tylko kilka piosenek Taco i Marii Peszek. Zaczynała jako Żabiara (typiara, która pracuje w sklepie z zielonym płazem), a teraz na swoim koncie ma już trzy single i planuje wydać płytę. Posłuchaj Pani Money (powyżej), sprawdź też Polski Sen, który powstał by opisać jej życie wiadomo gdzie 🤡

Our Atlantic – ukraińskojęzyczny indie-pop z domieszką disco, funku, soulu, inspirowany ukraińskim "wąsatym" funkiem lat 70-80. Czilowe bity oraz melodyjny, słodki falset wokalisty to połączenie idealne na każdą okazję. Powyżej ich pierwszy singiel po ukraińsku "чуєш" (czujesz) 🥸

Kalush Orchestra – tegoroczni reprezentanci Ukrainy na Eurowizji. Elektroniczny folk połączony z rapem, może nie każdemu przypadnie do gustu (Stefania to piosenka głęboko eurowizyjna 😅), ale posłuchać na pewno warto! Pokonali w rywalizacji m.in. faworytów publiczności: Wellboya, Alinę Pash (o niej jeszcze będzie) i ww. Our Atlantic 🧝🏻‍♂️

alyona alyona – kiedy w 2018 roku jej singiel "Rybky" stał się viralem na youtubie, Alyona zaczęła rewolucję ukraińskiego rapu. Od tamtej pory nagrała hity z gwiazdą X Factora, Aliną Pash (Падло – Pablo), wyżej wymienionym Kalushem (гори – Góry) czy kultowym zespołem reggae 5'nizza (Все не то – To nie to) i nadal podbija serca ukraińskiej młodzieży 🐠